ADHD hos barn og unge
Ved mistanke om ADHD hos deg som er barn/ungdom, kan de foresatte kontakte barnehagen, skolen, helsesykepleier eller fastlegen. Eller disse tar kontakt med de foresatte ved mistanke om ADHD. De vurderer i fellesskap om det er grunn til å gå videre til kommunale tjenester, som for eksempel PPT eller fastlegen, som igjen vurderer behovet for å henvise til spesialisthelsetjenesten.
Henvisning og vurdering
Hvis du eller noen rundt deg lurer på om du har ADHD, kan du bestille time hos fastlegen din. Fastlegen vil snakke med deg og foreldrene dine og gjøre noen undersøkelser. Dersom fastlegen tror du har ADHD vil du bli henvist videre til en Barne- og ungdomspsykiatrisk poliklinikk (BUP) for videre undersøkelser og eventuelt behandling.
Utredning
Dikšu
Jus don oaččut ADHD -diagnosa, de ráhkaduvvo dutnje dikšoplána, ovttasráđiid duinna, du ovddasteddjiiguin ja suohkana bálvalusaiguin. Dát plána galgá leat hui čielggas, bijut galget govviduvvot ja maiddái dálkkasteapmi, das galgá maid áigemearri, ja dat galgá heivehuvvot dutnje ja du dárbbuide.
Ulbmil ADHD divššuin lea unnidit dan dovdomearkkaid, geahppudit árgabeaivvi ja maiddái ráddjet liigeváttisvuođaid.
Psykososiála dikšu
Psykososiála divššus leat máŋggalágán oasit. Du dikšoplána muitala mii dutnje lea eanemus áššáiguoskevaš.
- Čuovvoleapmi vejolaš psykososiála riskabeliid dikšoplána ektui
- Váhnenjoavkkuide addojit dieđut ja oahppu
- Joavku čoahkkaneamit váhnemiidda/ ovddasteddjiide maŋŋá diehtojuohkinbeaivvi
- Bagadeapmi váhnemiidda
- Bagadeapmi skuvlii
- Bearašságastallamat
Dálkkaslaš dikšu
Adhd divššodeamis lea dehálaš ahte ruoktu ja skuvla láhččiba dili, muhto dálkasdikšu sáhttá leat ávkkálaš liige dikšun máŋgasiidda. Dábáleamos dikšu lea guovddáš arvvosmahtti dálkasat, nugo Ritalin ja Concerta.
Don gii leat pasieanta ja du oapmahaččat sáhttibehtet geavahit áiggi doaktáriin gávnnahan dihte lea go dálkkaslaš dikšu guovdil, ja makkár dálkasat doaimmaše ja heiveše dutnje. Lea ovttaskas pasieanta doaktára ovddasvástádus heivehit ja geahččaladdat dálkasiid.
Ovdal go álggát mearriduvvon dálkasiiguin, de lea vuos moadde vahkku heivehuvvon geahččaladdan áigi bidjon daidda, beaivválaš čálalaš čuovvun, das leat molssolaš dosat, movt dálkkas doaibmá ja leat go makkárge liigeváikkuhusat dálkasiidda.
Go mearriduvvon dálkkasteapmi lea doaibman bures vissis áiggi, de sáhttá spesialista ja fástadoavttir šiehttat ahte dálkkastanlohpi addo du fástadoaktárii.
Borramuš
Mearriduvvon borramušaid (biebmodoallu) galget dušše de čuvvojuvvot jus dása leat earenoamáš ákkat. Biebmodoallu dahje borramušplána bidjo dutnje jus lea dárbu.
ADHD sáhttá eará psyhkalaš gillámušaid fárus boahtit (komorbiditet).
Oppfølging
BUP oppsummerer og evaluerer behandlingen. Du og dine foresatte får informasjon og opplæring, og etter avtale kan informasjon og opplæring også bli gitt til barnehage, skole, PPT og eventuelt barnevernstjenesten. Ved avslutning skriver BUP et sammendrag (epikrise) av det som gjelder for deg, og sender denne til fastlegen eller andre som har henvist deg til oss. Det er fastlegen din som har ansvaret for den videre oppfølgingen.
Relevante lenker
Nasjonale retningslinjer (helsedirektoratet.no)
Veileder for multiaksial klassifikasjon i psykisk helsevern for barn og unge (legeforeningen.no)
Kontakt
Sykehuset Levanger
Barne- og ungdomspsykiatrisk avdeling (BUP)
Kurs
- ADHD-gruppe for ungdom og unge voksne, Sykehuset NamsosEt behandlingstilbud for deg som er i aldersgruppen 16-23 år og er diagnostisert med ADHD.ADHD-gruppe for ungdom og unge voksne, Sykehuset Namsos5.februar2025